Matura z języka polskiego

Uwaga! Zestaw modułów przewidzianych dla zajęć na poziomie podstawowym i rozszerzonym jest podobny, jednak poziom rozszerzony obejmuje wszystkie zagadnienia z zakresu podstawowego, jak również treści dodatkowe. Stąd, mimo częściowej wspólnoty treści, obydwa kursy są odrębne. 

ZAKRES PODSTAWOWY

1. Wprowadzenie do kursu, informacje o egzaminie – forma i sposób przeprowadzenia egzaminu, części składowe egzaminu, budowa arkusza egzaminacyjnego, wymagania i oczekiwane od zdających umiejętności, ważne pojęcia stosowane w dalszej części kursu, np. błąd kardynalny, błąd rzeczowy itp.;
2. Elementy teorii dzieła literackiego – rodzaje i gatunki literackie, podstawowe pojęcia z zakresu narracji, struktury dzieła literackiego. Sposób zastosowania tych wiadomości w arkuszach egzaminacyjnych;
3. Wprowadzenie do starożytności. Biblia oraz literatura antyczna Greków i Rzymian – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana; Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja; Homer, Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty); Sofokles, Antygona;
4. Język polski w użyciu. Elementy teorii komunikacji – zasób wiedzy sprawdzany w pierwszej części (z trzech) arkusza egzaminacyjnego w zakresie podstawowym. Na co zwrócić uwagę czytając i porównując teksty – teoria czytania ze zrozumieniem. Elementy wiedzy o języku niezbędne z punktu widzenia egzaminu (głównie z zakresu teorii komunikacji językowej). Notatka syntetyzująca jako gatunek krótkiej wypowiedzi pisemnej;
5. Czym było średniowiecze? Polska i europejska literatura średniowieczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty); Legenda o św. Aleksym; Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty); Pieśń o Rolandzie (fragmenty); Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty); Dante Alighieri, Boska komedia (fragmenty);
6. Praca pisemna na maturze w zakresie podstawowym – jak powinno być zbudowane wypracowanie, jakie elementy musi w sobie zawierać? Porady praktyczne, często popełniane błędy, przykłady wypracowań. Elementy analizy utworu poetyckiego istotne z perspektywy wypowiedzi pisemnej;
7. Ad fontes – renesans w Polsce i w Europie. Literatura renesansowa – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Jan Kochanowski, wybór Fraszek i Pieśni, tren I, V, VII, VIII, IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich;
8. Matura ustna z języka polskiego – specyfika egzaminu ustnego: części składowe, wymagania, korelacja pytań z puli jawnej względem treści lektur obowiązkowych, pozostałe typy poleceń. Przykłady zadań i odpowiedzi, porady egzaminacyjne;
9. Nieregularna perła – specyfika baroku. Literatura barokowa – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty); Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty); William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia; Molier, Skąpiec;
10. W dobie świateł – dzieje oświecenia. Literatura oświeceniowa – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Ignacy Krasicki, wybrane bajki i satyry;
11. Miej serce i patrzaj  serce – u wrót romantyzmu. Literatura romantyczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; Konrad Wallenrod; Dziady cz. II i III, Pan Tadeusz; Juliusz Słowacki, Kordian, Balladyna; Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia; Aleksander Fredro, Zemsta;
12. Wiek pary i elektryczności – pozytywizm. Literatura pozytywistyczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu; Eliza Orzeszkowa, Gloria victis; Henryk Sienkiewicz, Potop; Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
13. Melodia mgieł nocnych – dzieje Młodej Polski. Literatura modernistyczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Stanisław Wyspiański, Wesele; Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień); Stefan Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony…;
14. Witamy w dwudziestoleciu! Literatura dwudziestolecia międzywojennego – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Stefan Żeromski, Przedwiośnie; Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
15. Epoka pieców i krematoriów – druga wojna światowa. Literatura wojenna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli; Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat; Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
16. Współczesność – harmonia czy bezład? Literatura najnowsza – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Albert Camus, Dżuma; George Orwell, Rok 1984; Józef Mackiewicz, Droga donikąd; Sławomir Mrożek, Tango; Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii); Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych); Antoni Libera, Madame; Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie); Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach); Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty);
17. Ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem – dodatkowe arkusze ćwiczeniowe sprawdzające kluczową umiejętność na maturze z języka polskiego. Zadania zróżnicowanego typu, wzorowane na maturalnych;
18. Mapy motywów – mapy mentalne omawiające szereg motywów występujących na egzaminie z języka polskiego wraz z przyporządkowanymi utworami poruszającymi daną problematykę;
19. Podsumowanie – podsumowanie najistotniejszych wiadomości, porady przed egzaminem maturalnym.

ZAKRES ROZSZERZONY

1. Wprowadzenie do kursu, informacje o egzaminie – forma i sposób przeprowadzenia egzaminu, części składowe egzaminu, budowa arkusza egzaminacyjnego, wymagania i oczekiwane od zdających umiejętności, ważne pojęcia stosowane w dalszej części kursu, np. błąd kardynalny, błąd rzeczowy itp.;
2. Elementy teorii dzieła literackiego – rodzaje i gatunki literackie, podstawowe pojęcia z zakresu narracji, struktury dzieła literackiego. Sposób zastosowania tych wiadomości w arkuszach egzaminacyjnych;
3. Wprowadzenie do starożytności. Biblia oraz literatura antyczna Greków i Rzymian – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana; Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja; Homer, Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty); Sofokles, Antygona; Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty); Platon, Państwo (fragmenty); Arystofanes, Chmury; Wergiliusz, Eneida (fragmenty);
4. Część testowa egzaminu maturalnego – czytanie ze zrozumieniem – zasób wiedzy sprawdzany w pierwszej części (z dwóch) arkusza egzaminacyjnego w zakresie rozszerzonym. Na co zwrócić uwagę czytając tekst – teoria czytania ze zrozumieniem. Elementy wiedzy o języku niezbędne z punktu widzenia egzaminu (głównie z zakresu teorii komunikacji językowej);
5. Czym było średniowiecze? Polska i europejska literatura średniowieczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty); Legenda o św. Aleksym; Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty); Pieśń o Rolandzie (fragmenty); Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty); Dante Alighieri, Boska komedia (fragmenty); św. Augustyn, Wyznania (fragmenty); św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty); François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty);
6. Praca pisemna na maturze w zakresie rozszerzonym – jak powinno być zbudowane wypracowanie, jakie elementy musi w sobie zawierać? Porady praktyczne, często popełniane błędy, przykłady wypracowań;
7. Ad fontes – renesans w Polsce i w Europie. Literatura renesansowa – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Jan Kochanowski, wybór Fraszek i Pieśni, Treny (jako cykl poetycki); Odprawa posłów greckich; Michel de Montaigne, Próby (fragmenty);
8. Matura ustna z języka polskiego – specyfika egzaminu ustnego: części składowe, wymagania, korelacja pytań z puli jawnej względem treści lektur obowiązkowych, pozostałe typy poleceń. Przykłady zadań i odpowiedzi, porady egzaminacyjne;
9. Nieregularna perła – specyfika baroku. Literatura barokowa – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty); Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty); William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia, Hamlet; Molier, Skąpiec;
10. W dobie świateł – dzieje oświecenia. Literatura oświeceniowa – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Ignacy Krasicki, wybrane bajki i satyry;
11. Miej serce i patrzaj  serce – u wrót romantyzmu. Literatura romantyczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; Konrad Wallenrod; Dziady cz. II i III, Pan Tadeusz; Juliusz Słowacki, Kordian, Balladyna, Lilla Weneda; Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia; Aleksander Fredro, Zemsta;
12. Wiek pary i elektryczności – pozytywizm. Literatura pozytywistyczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu; Eliza Orzeszkowa, Gloria victis; Henryk Sienkiewicz, Potop; Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara; Gustaw Flaubert, Pani Bovary;
13. Melodia mgieł nocnych – dzieje Młodej Polski. Literatura modernistyczna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Stanisław Wyspiański, Wesele, Noc listopadowa; Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień); Stefan Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony…;
14. Witamy w dwudziestoleciu! Literatura dwudziestolecia międzywojennego – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Stefan Żeromski, Przedwiośnie; Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty); Franz Kafka, Proces (fragmenty); Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata; Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy; Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe;
15. Epoka pieców i krematoriów – druga wojna światowa. Literatura wojenna – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli; Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat; Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
16. Współczesność – harmonia czy bezład? Literatura najnowsza – informacje ogólne o epoce: czas trwania, prądy intelektualne, kultura i sztuka. Lektury obowiązkowe: Albert Camus, Dżuma; George Orwell, Rok 1984; Józef Mackiewicz, Droga donikąd; Sławomir Mrożek, Tango; Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii); Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych); Antoni Libera, Madame; Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie); Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach); Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty); Tadeusz Konwicki, Mała apokalipsa; Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie; Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku; Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania; wybrane eseje następujących autorów: Jerzego Stempowskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta, Zygmunta Kubiaka, Jarosława Marka Rymkiewicza (co najmniej po jednym utworze).
17. Ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem – dodatkowe arkusze ćwiczeniowe sprawdzające kluczową umiejętność na maturze z języka polskiego. Zadania zróżnicowanego typu, wzorowane na maturalnych;
18. Mapy motywów – mapy mentalne omawiające szereg motywów występujących na egzaminie z języka polskiego wraz z przyporządkowanymi utworami poruszającymi daną problematykę;
19. Podsumowanie – podsumowanie najistotniejszych wiadomości, porady przed egzaminem maturalnym.

Matura z matematyki na poziomie podstawowym trwa 240 minut, czyli cztery godziny zegarowe. Poziom rozszerzony, o charakterze dodatkowym to trzy i pół godziny, czyli 210 minut.

Arkusz maturalny z języka polskiego na poziomie podstawowych składa się z trzech części:

• część 1. Język polski w użyciu – sprawdza umiejętność czytania ze zrozumieniem dwóch tekstów oraz ich porównywania;
• część 2. Test historycznoliteracki – jego celem jest zweryfikowanie czy uczeń w dostatecznym stopniu opanował zagadnienia z historii literatury i kultury;
• część 3. Wypracowanie – na jeden z dwóch tematów do wyboru, o objętości co najmniej 400 słów.

Matura na poziomie rozszerzonym składa się z dwóch części:

• część 1. Test – składa się z kilku zadań dotyczących pojedynczego tekstu literackiego lub teoretycznego;
• część 2. Wypracowanie – na jeden z dwóch tematów do wyboru, powinno sobie liczyć co najmniej 500 wyrazów.

Na arkuszu maturalnym z języka polskiego na poziomie podstawowym i rozszerzonym znajdziemy trzy grupy zadań:

• Zamknięte (jedno- i wielokrotnego wyboru, na dobieranie oraz typu prawda – fałsz), w których można zdobyć 0 – 2 punkty za udzielenie poprawnej odpowiedzi;
• Zadania otwarte (z lukami, krótkiej odpowiedzi, rozszerzonej odpowiedzi) – za poprawne rozwiązanie każdego zadania tego typu można otrzymać 0 – 2 pkt. Wyjątkiem jest notatka syntetyzująca, która oceniana jest w skali 0 – 4 pkt;
• Zadanie otwarte długiej odpowiedzi, czyli praca pisemna.

Każdy z uczestników może mieć ze sobą niezbędne przybory piśmiennicze: długopis lub pióro z czarnym wkładem, trzeba też pamiętać o dowodzie osobistym. Można zabrać ze sobą małą butelkę wody mineralnej niegazowanej.

Średni wynik na maturze z języka polskiego na poziomie podstawowym w ostatnich latach waha się w przedziale od 51 do 62%, z kolei poziom rozszerzony od 49 do 65%. Zdawalność matury natomiast od 92 do 98%. Poziom matury z języka polskiego znacznie jednak wzrasta od wdrożenia formuły 2023, więc lepiej dmuchać na zimne i zaufać opiekunom Indeksu w Kieszeni!

Zadania maturalne układają eksperci z OKE (Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych), gotowy arkusz zatwierdzany jest przez Centralną Komisję Egzaminacyjną.

Próbne matury organizowane przez wydawnictwa podręczników i repetytoriów przeprowadzane są w różnych miesiącach w ciągu roku szkolnego, np. matura próbna z wydawnictwem Operon ma miejsce zazwyczaj w listopadzie, natomiast z Nową Erą – w styczniu. Próbna matura autorstwa CKE (tzw. test diagnostyczny) w minionych latach odbywała się w okolicach marca.

Zwyczajowo matura z języka polskiego na poziomie podstawowym przeprowadzana jest w pierwszym dniu matur, a zatem w pierwszych dniach maja, zwykle tuż po długim weekendzie. Poziom rozszerzony abiturienci rozwiązują z reguły przed upływem tygodnia od egzaminu na poziomie podstawowym.

Egzaminy poprawkowe przeprowadzane są w drugiej połowie sierpnia, jednak bez obaw, dzięki pomocy Indeksu w Kieszeni nie musisz znać dokładnej daty.

Kluczowe jest opanowanie wymaganych na egzaminie lektur obowiązkowych, jak również wiedzy o poszczególnych epokach. Nie można także zapomnieć o ćwiczeniu umiejętności sprawnego czytania ze zrozumieniem. Wreszcie istotne jest kształtowanie umiejętności swobodnego konstruowania wypowiedzi pisemnych. W tym celu warto jest ćwiczyć jak najwięcej zadań w konwencji maturalnej. Właśnie dlatego na te dwa elementy dobrego przygotowania do matury – teorię i praktykę – kładziemy szczególny nacisk podczas kursu!