Olimpiada Historyczna

Zgłoszenie się do Olimpiady Historycznej jest bardzo proste – wystarczy poinformować o chęci uczestnictwa nauczyciela historii lub dyrektora szkoły. To ich zadaniem jest rejestracja uczestników na stronie internetowej Olimpiady. Należy jedynie pamiętać, by nie przekroczyć terminu na dokonanie zgłoszenia, opublikowanego na stronie Olimpiady i wypadającego zwykle około połowy października.

Olimpiada Historyczna składa się z trzech etapów: szkolnego, okręgowego i finału (etap centralny), który zwykle trwa trzy dni i odbywa się w Gdańsku. Dodatkowo każdy etap dzieli się na część pisemną i ustną, a na finale także na tak zwaną interpretację tekstu źródłowego.

Finał Olimpiady Historycznej to prestiżowe trzydniowe wydarzenie odbywające się zwykle w Gdańsku w luksusowym hotelu Dwór Prawdzica, w bezpośrednim sąsiedztwie plaży. 

Tematy prac pisemnych na etap szkolny publikowane są w pierwszej połowie września. Uczestnicy mają około 2 miesięcy na przygotowanie pracy na wybrany temat, po czym pod koniec listopada osoby zakwalifikowane biorą udział w części ustnej. Zmagania okręgowe odbywają się w połowie stycznia, z kolei finał zwykle w drugi weekend kwietnia.

Olimpiada Historyczna to konkurs wyjątkowy, ponieważ każdy uczestnik może sam wybrać swoją specjalność spośród sześciu dostępnych – starożytność, średniowiecze, nowożytność, XIX wiek, XX wiek i historia parlamentaryzmu polskiego. Wybraną specjalność trzeba znać na bardzo szczegółowym poziomie. Z reszty epok historycznych obowiązuje ogólna znajomość podstawy programowej, przy czym punktacja uzyskana ze specjalności jest zdecydowanie najważniejsza.

Sześć podstawowych specjalności to starożytność, średniowiecze, nowożytność, XIX wiek, XX wiek i historia parlamentaryzmu w Polsce. Dodatkowo na etapie szkolnym można wybrać specjalność historia regionu. Teoretycznie można zmieniać epokę między etapami zmagań, a nawet już podczas trwania dwóch pierwszych etapów, ale zdecydowanie nie warto tego robić. Ugruntowanym obyczajem jest przygotowywanie się z jednej specjalności od początku do końca z uwagi na szczegółowość wymaganej wiedzy.

Na każdym etapie rośnie poziom oczekiwanej wiedzy z wybranej przez siebie specjalności. O ile na etapie szkolnym wystarczy jeszcze wiedza o niej na poziomie podstawy programowej, o tyle na etapie okręgowym, żeby przejść do finału, należy już podstawę znacząco przekroczyć. 

Na wielkim finale od uczestników walczących o najwyższe miejsca oczekiwana jest w ramach specjalności wiedza zdobywana przez studentów historii na studiach I stopnia, a także konieczne będzie poradzenie sobie ze specyficznym wyzwaniem, jakim jest analiza tekstów źródłowych. Zarazem jednak warto odnotować, że na finale nie jest już sprawdzana wiedza z całości podstawy programowej, dzięki czemu można skupić się w przygotowaniach wyłącznie na swojej epoce.

W wykazie lektur Olimpiady Historycznej zamieszczone są rekomendowane podręczniki akademickie i zbiory tekstów źródłowych, z których warto skorzystać, przygotowując się ze swojej specjalności. Natomiast na etapie okręgowym i finale warto często wykroczyć poza nie i pokazać egzaminatorom, że ma się wiedzę szerszą i wszechstronną – zwłaszcza, że wymagane jest odwoływanie się w wypracowaniach do różnych historyków. W przypadku tej kompetencji nie ma oficjalnych materiałów do nauki i wiedza ta jest bardzo rozproszona. Najlepiej po prostu postarać się czytać jak najwięcej książek i artykułów historycznych albo skorzystać z materiałów kursowych, które przygotowaliśmy.

Udział w finale Olimpiady Historycznej zapewnia tytuł finalisty lub laureata. Główną korzyścią jest zwolnienie z rozszerzonej matury z historii z wynikiem 100% i ulgi w postępowaniu rekrutacyjnym na studia dla finalistów i laureatów oraz „automatyczny” indeks na studia na najlepsze uczelnie w Polsce dla laureatów. Dodatkowo otrzymać można liczne nagrody rzeczowe i finansowe jak stypendium na pierwszym roku studiów.

Finaliści Olimpiady Historycznej otrzymują zwolnienie z rozszerzonej historii z wynikiem 100%. Zwykle otrzymują też nagrody książkowe oraz upominki rzeczowe. Otrzymują ulgi i zwolnienia w postępowaniu rekrutacyjnym na części kierunków humanistycznych i społecznych, a często mogą też liczyć na nagrody (w tym finansowe) i wyróżnienia ze strony swoich szkół i samorządów.

Laureaci otrzymują zwolnienie z rozszerzonej historii z wynikiem 100% i „indeks” czyli pełne zwolnienie z postępowania na rekrutacyjnego na większość kierunków humanistycznych i społecznych na najlepszych uczelniach w Polsce, w tym na tak prestiżowych kierunkach jak prawo, ekonomia oraz MISH na uniwersytetach Warszawskim i Jagiellońskim. Dodatkowo otrzymują atrakcyjne nagrody rzeczowe i finansowe, w tym prawie pewne stypendium rektora na pierwszym roku studiów.

Tak, już sam tytuł finalisty w Olimpiadzie Historycznej zwalnia z rozszerzonej matury z historii z automatycznym wynikiem 100%.

Do finału kwalifikuje się 100 najlepszych uczestników eliminacji okręgowych z całej Polski. Spośród nich tytuł laureata otrzymają ci, którzy uzyskają łącznie minimum 74 punkty za wszystkie trzy części zmagań (praca pisemna, odpowiedź ustna, interpretacja tekstu źródłowego). Nie ma odgórnie narzuconego „limitu”  liczby laureatów – teoretycznie mogliby być to wszyscy uczestnicy finału.

W przeciwieństwie do wielu innych konkursów na Olimpiadzie Historycznej nie istnieje zmienny temat przewodni. Formuła zmagań i zakres wymaganego materiału są co roku takie same, choć zmieniają się oczywiście tematy zadawanych uczestnikom wypracowań.

Tak, ulega pewnym zmianom z roku na rok, ale zwykle są to bardzo niewielkie przesunięcia i nie warto traktować ich jako powodu do powstrzymania się od czytania wybranych lektur z pewnym wyprzedzeniem.

Wykaz lektur jest bardzo obszerny i nie trzeba oczywiście przeczytać wszystkiego. Wymagana jest znajomość treści ze wskazanych podręczników oraz odpowiednio trzech lektur na etap szkolny, pięciu na etap okręgowy (ale dwie mogą być spoza wykazu) i ośmiu na finał (ale trzy mogą być spoza wykazu). W deklarowanych lekturach nie mogą znajdować się więcej niż trzy biografie. Oczywiście im więcej się czyta, tym lepiej, ale pozostałe lektury można potraktować uzupełniająco i sięgnąć po interesujące nas pozycje, jeśli starczy nam czasu, dla poszerzenia własnej wiedzy. Oczywiście trzeba też będzie zapoznać się z dodatkową literaturą celem przygotowania w domu pracy na etap szkolny.

Każdy etap Olimpiady Historycznej składa się z części ustnej i pisemnej. Egzamin ustny polega na odpowiadaniu na dwa wylosowane pytania z zakresu wybranej specjalności i z zakresu podstawy programowej (na etapie szkolnym i okręgowym) albo tylko z wybranej specjalizacji (na finale). Dodatkowo na każdym etapie Komisja zadaje uczestnikowi pytanie dotyczące zadeklarowanych przez niego lektur. W trakcie odpowiedzi Komisja często zadaje uczestnikowi dodatkowe pytania, a nawet prowokacyjnie wchodzi z nim w dyskusję.

Na pisanie prac na etapie okręgowym i na finale Olimpiady Historycznej uczniowie mają zawsze po 3 godziny. Czas trwania części ustnej w praktyce różni się w zależności od komisji i uczestnika – zwykle jest to około 25 minut. Przewidziana na finale „interpretacja źródła” trwa 60 minut. Pracę pisemną na etap szkolny pisze się w domu i ma się na to dużo czasu, bo blisko dwa miesiące.

Przede wszystkim szczegółowe, bardzo rozszerzone informacje na temat jednej wybranej specjalności („epoki”). To na niej należy skupić się w przygotowaniach. Poza tym trzeba dobrze orientować się w całości szkolnej podstawy programowej na potrzeby jednego pytania ustnego na etapie szkolnym i okręgowym.

Dobre przygotowanie do Olimpiady Historycznej wymaga zapamiętania dużej ilości faktów i dat, ale nie tylko. To przede wszystkim dogłębne zrozumienie procesów historycznych i ich wzajemnych związków oraz umiejętność pisania długich wypracowań i wypowiadania się w sposób profesjonalny i przekonujący. Wszystkie te kompetencje ćwiczymy podczas kompleksowego kursu Indeksu w Kieszeni!

Tak, przynajmniej orientacyjnie. W pracy pisemnej na każdym etapie zmagań należy odwołać się do pewnych opinii historyków albo szkół historiografii.

Olimpiada Historyczna wymaga od uczestników wielu kompetencji, zarówno „twardych”, związanych z opanowaniem materiału teoretycznego, jak i „miękkich” związanych z formułowaniem prac pisemnych i wypowiedzi. Powoduje to, że oprócz znajomości faktów i dat ważne jest również wyrobienie ogólnego warsztatu historyka, samodzielnego analizowania historii, łączenia faktów z różnych dziedzin i samodzielnego pisania na tej podstawie długich wypracowań. Właśnie dlatego w procesie przygotowań do Olimpiady tak ważna jest możliwość współpracy z laureatami najwyższych miejsc poprzednich edycji, którzy m.in. znają schematy oceniania członków Komisji.

Napisanie dobrej pracy wymaga umiejętnego łączenia faktów z wielu różnych dziedzin historii, umiejętnego analizowania wielkich historycznych procesów i łączenia ich z tematem, formułowania wniosków i ocen, zachowywania profesjonalnego stylu i struktury wypowiedzi, włączania do pracy odwołań do opinii historyków. Wszystkie te umiejętności ćwiczymy na kursach Indeksu w Kieszeni.

Nie, Olimpiada Historyczna nie posiada odpowiednika międzynarodowego. Konkursy jak  International History Bee and Bowl albo International History Olympiad posiadają odmienną, bardziej testową formułę, nie pozwalają na specjalizację w taki sposób co OH i oczywiście nie obejmują prawie w ogóle historii Polski. Olimpiada Historyczna organizowana przez Polskie Towarzystwo Historyczne jest tym samym bardzo unikalnym konkursem.

Zakończenie finału Olimpiady zawsze jest bardzo uroczyste, a uczestnicy dostają po nim trochę czasu dla siebie, by nacieszyć się sukcesem, nim powrócą z Gdańska do swoich miejscowości, zwykle już z nagrodami rzeczowymi. Potem laureatom pozostaje jedynie oczekiwać na listowne zaproszenia z najlepszych uczelni w kraju 😊 Często samorządy lub szkoły organizują również wydarzenia dla uhonorowania olimpijczyków, nierzadko połączone z dodatkowymi nagrodami rzeczowymi lub pieniężnymi.