Matura z języka polskiego – informacje
Między Mickiewiczem a Prusem… i nie tylko!
Często można usłyszeć, że „matura to bzdura”. Niezależnie od tego, na ile stwierdzenie to jest prawdziwe, dla znakomitej większości uczniów egzamin ten stanowi konieczny etap na drodze edukacji, decydujący często o przyjęciu na wymarzone studia. Dlatego też warto przygotować się do niego jak najlepiej – aby to było możliwe, trzeba zapoznać się z kilkoma tajnikami, które skrywa.
Egzamin dojrzałości z języka ojczystego odbywa się na dwóch poziomach – podstawowym i rozszerzonym. O ile drugi z wymienionych przeznaczony jest wyłącznie dla chętnych, a otrzymany wynik nie decyduje o zdaniu całej matury, o tyle pierwszy jest niezbędnym warunkiem, aby otrzymać stosowne świadectwo i móc ubiegać się o miejsca na uczelni. Choć średnie zdawalności w kolejnych latach stoją na zadowalająco wysokim poziomie, w porównaniu choćby z matematyką, to jednocześnie z pewnością średnia oraz mediana wyników mogłyby być wyższe. O co więc powinieneś zadbać, jako przyszły abiturient, aby twój wynik wypadł znacznie poniżej średniej?
Kilka uwag praktycznych
Matura obowiązkowa z języka polskiego wyznaczana jest zawsze jako najwcześniejszy egzamin, zwykle tuż po długim weekendzie majowym – w 2022 roku będzie to 4 maja. Egzamin na poziomie rozszerzonym z kolei przeprowadzany jest w kolejnych dniach – tym razem przypada on 10 maja.
Matura z języka polskiego – poziom podstawowy
Matura z języka polskiego na poziomie podstawowym składa się z trzech części. Pierwsza z nich, nosząca nazwę Język polski w użyciu, dotyczy dwóch tekstów poruszających podobny temat – dotyczą zróżnicowanych zagadnień, nie zawsze w ogóle związanych z literaturą czy wiedzą o języku. Do fragmentów dołączona jest wiązka sześciu – dziewięciu pytań sprawdzających poziom ich zrozumienia oraz umiejętność porównania wyrażonych w nich poglądów.
Drugą część egzaminu stanowi test historycznoliteracki, w którym sprawdzana jest wiedza ucznia z zakresu poszczególnych epok literackich – chodzi zarówno o lektury obowiązkowe, jak i ogólne tło danego okresu w dziejach kultury. W tej części przewidziano 12 – 22 zadania o zróżnicowanej tematyce, odwołujące się zarówno do wiedzy własnej uczniów, jak i wymagające pracy z materiałem źródłowym.
W trzeciej części egzaminu zadaniem abiturienta jest napisanie pracy na zadany temat – do wyboru uczeń ma zawsze dwa tematy wypracowania, które zawsze wymagają odwołania się do dwóch tekstów kultury oraz dwóch kontekstów. Na napisanie całości uczeń otrzymuje 240 minut.
Części pisemnej egzaminu towarzyszy część ustna, która trwa 30 minut i składa się z trzech części: przygotowania, wypowiedzi monologowej zdającego dotyczącej wylosowanych poleceń i związanej z tą wypowiedzią rozmowy zdającego z członkami komisji maturalnej. W każdym zestawie znajdują się dwa pytania, z czego jedno dotyczy wybranej lektury obowiązkowej, drugie zaś bazuje na załączonym tekście literackim, popularnonaukowym, naukowym, publicystycznym czy ikonicznym.
Matura ustna z języka polskiego
W poprzednich latach części pisemnej egzaminu towarzyszyła część ustna, która trwała 30 minut i składa się z trzech części: przygotowania, wypowiedzi monologowej zdającego dotyczącej wylosowanego polecenia i związanej z tą wypowiedzią rozmowy zdającego z członkami komisji maturalnej. Zestawy pytań dotyczyły najczęściej fragmentu utworu literackiego, tekstu publicystycznego lub badawczego czy też dzieła sztuki. W czasie pandemii przeprowadzanie egzaminów ustnych zostało zawieszone, jednak należy się spodziewać ich powrotu w kolejnych edycjach egzaminu z języka polskiego. Kurs IwK przewiduje również przygotowanie do matury z języka polskiego, jeżeli zajdzie taka potrzeba.
Matura z języka polskiego – poziom rozszerzony
Matura na poziomie rozszerzonym składa się z dwóch części – testu oraz wypracowania. W pierwszej z nich znaleźć można od pięciu do dziesięciu zadań, które dotyczyć będą załączonego tekstu literackiego lub teoretycznego, a ponadto nawiązywać do jednej lub większej liczby lektur obowiązkowych z zakresu rozszerzonego. W części drugiej uczeń musi napisać wypracowanie na jeden spośród dwóch tematów – niezależnie od wyboru musi odwołać się do dwóch tekstów kultury oraz dwóch wybranych kontekstów. Cały egzamin trwa 210 minut.
Jakich zadań można się spodziewać, czyli przygotowanie do matury z języka polskiego z Indeksem w Kieszeni
Zadania w części Język polski w użyciu arkusza matury z języka polskiego na poziomie podstawowym służą przede wszystkim sprawdzeniu, czy uczeń dobrze zrozumiał czytane teksty oraz na ile potrafi w skuteczny sposób wykorzystać zawarte w nich informacje. Ponadto sprawdzane są umiejętności porównywania poglądów zawartych w obydwu załączonych do arkusza fragmentach.
W arkuszu występują zarówno zadania otwarte, jak i zamknięte. Przykładem zadania zamkniętego może być następujące polecenie, dotyczące tekstu Walter Isaacsona Leonardo da Vinci:
Przykładowe zadanie
Które stwierdzenie można uznać za główne założenie autora tekstu o Leonardzie da Vinci? Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
- Łączenie wiedzy teoretycznej z doświadczalną jest korzystne dla nauki.
- Dla rozwoju nauki nie jest istotny brak możliwości zapisu wyników eksperymentów w sformalizowany, naukowy sposób.
- Formalne wykształcenie jest wtórne względem wrodzonych zdolności.
- Najwięksi myśliciele zachodniej cywilizacji zawdzięczają Leonardowi wynalezienie metody naukowej.
Jak rozwiązać to zadanie?
Zwłaszcza na podstawie pierwszego zdania ostatniego akapitu oczywiste się staje, że chodzi o odpowiedź A. W tekście możemy przeczytać: „[…]Leonardo stał się – na ponad sto lat przed Galileuszem – jednym z najważniejszych myślicieli Zachodu, prowadzącym ciągły, bezpośredni dialog między teorią a empirią”. Wcześniej również sporo miejsca poświęcono temu, jak stopniowo renesansowy geniusz uświadamiał sobie, że do rozwoju potrzebna jest mu nie tylko obserwacja, lecz również podstawy teoretyczne. Odpowiedź B należy wykluczyć, bo da Vinci wraz z upływem lat zdał sobie sprawę z fałszywości takiego twierdzenia. Do stwierdzenia zawartego w punkcie C tekst nie odnosi się w ogóle, natomiast odpowiedź D jest nieprecyzyjna – to prawda, że da Vinci pośrednio przyczynił się do „współczesnej rewolucji naukowej”, ale nie można wnioskować na tej podstawie, że ufundował stosowaną współcześnie metodę naukową.
Często spotyka się również zadania otwarte, wymagające udzielenia krótkiej odpowiedzi pisemnej. Cechą charakterystyczną wielu zadań w tej części egzaminu jest charakter porównawczy – musimy porównywać myśli wyrażone w dwóch tekstach. Prześledźmy przykład takiego zadania, które odwołuje się do wspomnianego wcześniej fragmentu oraz tekstu Drogi matematyki stosowanej Hugona Steinhausa.
Przykładowe zadanie
Jaki stosunek do wiedzy wynikającej z indukcji miał Leonardo da Vinci, a jaki – matematycy, o których pisze Hugo Steinhaus? Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do obu tekstów.
Jak rozwiązać to zadanie?
W tym przypadku nawet samo polecenie wyraźnie wskazuje na konieczność odniesienia się do dwóch źródeł. W analizowanym zadaniu zasada porównania jest dosyć czytelna, bo oparta mniej więcej na przeciwieństwie – z tekstu o geniuszu renesansowym łatwo wyczytamy, że zwłaszcza u początku swojej drogi naukowej, gdy nie cenił zbyt wysoko teorii, indukcja była dla niego zasadniczą drogą poznawania rzeczywistości. Zupełnie inaczej w przypadku matematyków starej daty, opisywanych przez Steinhausa – lekceważyli oni nauki przyrodnicze właśnie dlatego, że używały indukcji, która, w przeciwieństwie do dedukcji, nigdy nie daje pewnych rezultatów.
Ważnym i zawsze występującym w części Język polski w użyciu zadaniem jest również konstruowanie notatki syntetyzującej. Zadaniem ucznia jest wówczas przygotować wypowiedź liczącą między 60 a 90 słów, w której wskaże wspólne zagadnienie, jakie poruszają obydwa teksty, a następnie wykaże istniejące między stanowiskami autorów podobieństwa i różnice. Przykładowe polecenie, dotyczące tekstów Aleksandry Stanisławskiej Niebezpieczna sztuczna inteligencja oraz Łukasza Lamży Sztuczna przeciętność wyglądać może tak:
Przykładowe zadanie
Na podstawie obu tekstów zredaguj syntetyzującą notatkę na temat: współczesny człowiek wobec sztucznej inteligencji. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.
Uwaga: w ocenie wypowiedzi będzie brana pod uwagę poprawność językowa, ortograficzna i interpunkcyjna.
Jak rozwiązać to zadanie?
Istotna jest zwłaszcza ostatnia informacja – w pozostałych zadaniach testowych sprawdzana jest jedynie komunikatywność i merytoryczna poprawność odpowiedzi. Innymi słowy – zaliczane jest każde rozwiązanie sensownie odpowiadające na postawiony problem i sformułowane w sposób zrozumiały dla egzaminatora. W przypadku notatki wymagania są jednak wyższe, co znajduje odzwierciedlenie w punktacji – za właściwe wykonanie tego polecenia można otrzymać do czterech punktów. Przeczytajmy przykładowe rozwiązanie ocenione na maksymalną liczbę punktów: Autorzy obu tekstów podjęli problem znaczenia sztucznej inteligencji dla współczesnego człowieka. Ich opinie na ten temat są jednak różne. Aleksandra Stanisławska obawia się, że sztuczna inteligencja może zdominować ludzi. Swój pogląd autorka uzasadnia przykładami zastępowania człowieka przez sztuczną inteligencję oraz wpływania przez nią na jego decyzje. Łukasz Lamża uważa przeciwnie, że AI jest niezbędna, a jako wytwór człowieka naśladuje jego intelekt, tym samym nie zagraża ludzkiej cywilizacji. Więcej o poprawnym konstruowaniu notatki syntetyzującej możesz się dowiedzieć w ramach kursu Indeksu w Kieszeni.
Inny nieco charakter mają zadania z testu historycznoliterackiego, stanowiącego drugą część egzaminu maturalnego na poziomie podstawowym. Ich celem jest sprawdzenie wiadomości z zakresu poszczególnych epok literackich, a także wszystkich omawianych w szkole lektur obowiązkowych. Najczęstszym typem zadań są takie, do których dołączono materiał źródłowy. Przyjrzyjmy się przykładowi:
Przykładowe zadanie
Zapoznaj się z poniższymi tekstami.
Tekst 1.
Daniel Naborowski
Na toż
Dzień jeden drugi goni i potem zostawa
Tam, skąd wiek wszytkokrotny odwrotu nie dawa.
Żaden dzień i godzina bez szkody nie bywa
Człowieku, który ze dniem zarówno upływa.
Karmią byt nasz godziny, która leci snadnie;
Więcej się ten nie wraca, kto z regestru spadnie;
Już w nocy wiekuistej sen przyjdzie spać twardy.
Na to masz zawsze pomnieć, o człowiecze hardy:
Dwakroć żyje, kto żyjąc umrzeć się gotuje;
Umiera dwakroć, kto się śmiertelnym nie czuje.
Daniel Naborowski, Na toż, [w:] tenże, Poezje, Warszawa 1961.
Tekst 2.
Jacob Woutersz Vosmaer
Wazon z kwiatami
Jaki motyw łączy obraz Jacoba Woutersza Vosmaera Wazon z kwiatami i wiersz Daniela Naborowskiego Na toż? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do elementów treści obrazu i wiersza.
Jak rozwiązać to zadanie?
W celu poprawnego rozwiązania tego zadania uczeń musi sięgnąć po wiedzę, którą wyniósł z lekcji poświęconych literaturze barokowej, zwłaszcza po zagadnienia dotyczące ówczesnej poezji metafizycznej. Przydatna będzie również znajomość motywu vanitas, który ma swój rodowód w biblijnej Księdze Koheleta. Wówczas uczeń bez trudu udzieli chociażby następującej odpowiedzi: Motyw, który łączy zarówno obraz „wazon z kwiatami” i wiersz „Na toż” to upływający czas, który nigdy się nie zatrzyma, nie zawróci. Na obrazie możemy zauważyć kwiaty, które już od pewnego czasu są w wazonie, niektóre z nich prezentują się lepiej, inne gorzej, wiele z nich już usycha, obumiera. W podobny sposób ukazany jest człowiek, dla którego nieuniknione jest starzenie się, a także śmierć.
Zarówno w części Język polski w użyciu, jak i w teście historycznoliterackim sprawdzane mogą być wiadomości z zakresu wiedzy o języku oraz teorii dzieła literackiego. Należy wówczas wykazać się chociażby znajomością zasad gramatyki (fleksji, składni, ortografii, słowotwórstwa itp.), środków poetyckiego obrazowania czy też odmian stylistycznych języka. Spójrzmy na przykładowe zadanie zaczerpnięte z testu historycznoliterackiego.
Przykładowe zadanie
Przeczytaj poniższy fragment tekstu.
Tyrtajos
[Rzecz to piękna…]
Walczmy mężnie w obronie tej naszej ziemi i dzieci,
Choćbyśmy zginąć musieli, życia swojego nie szczędźmy.
Nuże, młodzieńcy, walczcie, a jeden przy drugim niech wytrwa,
Myśli o szpetnej ucieczce nie dopuszczajcie, ni strachu,
Ale sercom w swych piersiach przydajcie wielkości i męstwa,
Lęk przed życia utratą, z wrogiem się starłszy, odrzućcie,
Tych zaś, którym już wiek poruszania się lekkość odebrał,
Nie zostawiajcie, uchodząc z bitwy, starców czcigodnych. […]
Zatem niech każdy wytrwa w rozkroku stając, a obie
Nogi niech oprze o ziemię mocno, i zęby zaciśnie.
Tyrtajos, [Rzecz to piękna…], [w:] Liryka starożytnej Grecji,
oprac. Jerzy Danielewicz, Wrocław 1984.
Uzupełnij tabelę. Każdy ze wskazanych w tabeli środków retorycznych zilustruj przykładem z tekstu i określ funkcję każdego z nich.
Jak rozwiązać to zadanie?
W tym przypadku od zdającego oczekuje się, że bez żadnych podpowiedzi będzie pamiętał, czym jest apostrofa oraz jak wyglądają czasowniki w trybie rozkazującym. Jeżeli przypomni sobie, że pierwszy z wymienionych terminów oznacza uroczysty, nieraz rozbudowany zwrot do adresata danego utworu literackiego, natomiast drugi dotyczy form służących do formułowania nakazów takich jak chodźcie, zrób czy niech jedzą, to bez trudu poradzi sobie ze znalezieniem odpowiednich przykładów w tekście hymnu Tyrtajosa. Odpowiedź powinna wyglądać następująco:
Zadania na egzaminie z zakresu rozszerzonego mają analogiczny charakter, jeśli chodzi o typy poleceń, odnoszą się załączonego tekstu o charakterze literackim lub teoretycznym i najczęściej wymagają dodatkowo odwołania się do wybranych lektur obowiązkowych. Wskażmy przykład takiego zadania, które zostało sformułowane w nawiązaniu do artykułu Konrada Górskiego Aluzja literacka:
Przykładowe zadanie
Według Konrada Górskiego przesłanie Nie-Boskiej komedii będzie niezrozumiałe dla czytelnika, który nie zna przynajmniej schematu fabuły i zawartości ideowej dzieła Dantego. Uzasadnij słuszność tego stwierdzenia. W odpowiedzi uwzględnij Nie-Boską komedię oraz znane ci fragmenty Boskiej komedii.
Jak rozwiązać to zadanie?
W tym przypadku w treści polecenia zostało przytoczone jedno ze stwierdzeń padających w podanym wcześniej tekście badawczym, zaś od abiturienta oczekuje się potwierdzenia prawdziwości słów badacza – zadanie nie wydaje się trudne, ponieważ związki istniejące między powstałym w romantyzmie dramatem Zygmunta Krasińskiego a słynnym poematem Dantego są wyraźnie dostrzegalne. Spójrzmy na przykładową odpowiedź: Jeśli czytelnik „Nie-Boskiej komedii” nie zna dzieła Dantego, nie zrozumie, że Krasiński, kreując katastroficzną wizję przyszłości, polemizuje z optymistyczną wymową „Boskiej komedii”. Nie zauważy też analogii pomiędzy sceną zwiedzania przez Hrabiego obozu rewolucjonistów w towarzystwie Przechrzty i zwiedzaniem przez Dantego piekła z Wergiliuszem, a tym samym nie zrozumie w pełni uzasadnienia krytycznej oceny ruchów rewolucyjnych w dramacie.
Zadania na maturze z języka polskiego cechują się wysokim poziomem różnorodności – powyżej przedstawiono jedynie ich poszczególne typy, które mogą jednak podlegać rozmaitym przekształceniom. To jednoznaczny dowód, że kluczem do sukcesu jest możliwie częste sprawdzanie swojej wiedzy w praktyce.
Co należy umieć na egzamin z polskiego?
Do kluczowych umiejętności należą z pewnością rozumienie tekstu czytanego oraz zdolność wydobywania z niego informacji, o które uczeń proszony jest w poleceniu. Ponadto należy się nieraz wykazać zdolnością argumentowania na rzecz stanowiska przedstawionego w tekście załączonym bądź we własnej pracy, swobodnego parafrazowania myśli wyrażonych przez autora. W naszym kursie ukierunkowanym na przygotowanie do matury z języka polskiego udoskonalimy powyższe umiejętności, co znacznie ułatwi Ci podejście do egzaminu.
W zakresie wiedzy o literaturze i kulturze uczeń musi znać kontekst poszczególnych epok literackich. Jego obowiązkiem jest znajomość tzw. lektur obowiązkowych z gwiazdką, które możesz omówić dokładnie z nami, Indeksem w Kieszeni, wybierając przygotowanie do matury z języka polskiego. Lista jest następująca:
- Bogurodzica;
- Jan Kochanowski – wybrane pieśni, treny i psalmy;
- Adam Mickiewicz – Dziady, część III;
- Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz;
- Bolesław Prus – Lalka;
- Stanisław Wyspiański – Wesele;
- Bruno Schulz – wybrane opowiadanie;
- Witold Gombrowicz – Ferdydurke.
Ponadto uczeń powinien znać inne lektury obowiązkowe, uzupełniające i dodatkowe, jednak w przeciwieństwie do powyższych znajomość treści konkretnych dzieł nie będzie wymagana. Oczywiście może okazać się przydatna w pisaniu własnego wypracowania.
Jeśli chodzi o wiedzę o języku i komunikację językową, abiturient powinien potrafić napisać rozprawkę problemową bądź interpretację pojedynczego utworu poetyckiego na poziomie podstawowym. Na poziomie rozszerzonym natomiast zadaniem jest stworzenie wypowiedzi argumentacyjnej lub interpretacji porównawczej. Na egzaminie obowiązkowym pojawia się ponadto zawsze polecenie wymagające napisania streszczenia jednego z dwóch załączonych tekstów. Abiturient powinien również posiadać podstawową wiedzę z zakresu szeroko rozumianej gramatyki. Jest to fonetyka, fleksja, słowotwórstwa, składnia i stylistyka. Udzielane odpowiedzi muszą być w pełni komunikatywne i jednoznaczne.
Ze względu na egzamin ustny konieczne jest także nabycie umiejętności swobodnego wyrażania własnych myśli, jak również wypowiadania się na temat treści załączonych do zestawu egzaminacyjnego oraz innych, przytoczonych z własnych doświadczeń czytelniczych tekstów kultury. Uczeń powinien też potrafić wchodzić w dialog z komisją i odpowiadać na zadawane mu pytania.
Wyniki z poprzednich lat
Maturę z języka polskiego na poziomie podstawowym cechuje wysoki poziom zdawalności, który właściwie nie spada poniżej 90%, w odróżnieniu na przykład od egzaminu z matematyki. Niestety, średnie wyniki uzyskiwane przez abiturientów są stosunkowo niskie. Tylko raz w przeciągu ostatnich kilku lat przekroczyły 60%. Przygotowania do matury z języka polskiego z Indeksem w Kieszeni pozwolą Ci jednak na uzyskanie dużo korzystniejszego rezultatu! Jak widać, średnie wyniki matury z języka polskiego na przestrzeni ostatnich lat są na podobnym poziomie. Jeżeli chcesz wybić się powyżej zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą kursów, które ukierunkowane są na przygotowania do matury z języka polskiego.
Średni wynik matury z języka polskiego na poizomie podstawowym
Wyniki średnie kształtują się podobnie jak w przypadku egzaminu podstawowego i są stosunkowo wysokie na tle innych matur rozszerzonych.
Średni wynik matury rozszerzonej z języka polskiego
Co należy umieć na egzamin z polskiego?
Do kluczowych umiejętności należą z pewnością rozumienie tekstu czytanego oraz zdolność wydobywania z niego informacji, o które uczeń proszony jest w poleceniu. Ponadto należy się nieraz wykazać zdolnością argumentowania na rzecz stanowiska przedstawionego w tekście załączonym bądź we własnej pracy, swobodnego parafrazowania myśli wyrażonych przez autora.
W zakresie wiedzy o literaturze i kulturze uczeń musi znać kontekst poszczególnych epok literackich, ponadto jego obowiązkiem jest znajomość lektur obowiązkowych, których lista dla zakresu podstawowego jest następująca:
- Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni na Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana;
- Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja;
- Homer, Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty);
- Sofokles, Antygona;
- Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty);
- Legenda o św. Aleksym (fragmenty);
- Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
- Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
- Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty);
- Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty);
- Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich;
- Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty);
- Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty);
- William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia;
- Molier, Skąpiec;
- Ignacy Krasicki, wybrane satyry;
- Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność; Konrad Wallenrod; Dziady cz. III;
- Juliusz Słowacki, Kordian;
- Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia;
- Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu;
- Eliza Orzeszkowa, Gloria victis;
- Henryk Sienkiewicz, Potop;
- Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
- Stanisław Wyspiański, Wesele;
- Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień);
- Stefan Żeromski, Rozdzióbią nas kruki, wrony…, Przedwiośnie;
- Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
- Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli;
- Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;
- Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
- Albert Camus, Dżuma;
- George Orwell, Rok 1984;
- Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty);
- Sławomir Mrożek, Tango;
- Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii);
- Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych);
- Antoni Libera, Madame;
- Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
- Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);
- Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty);
- Ponadto z zakresu szkoły podstawowej: treny i pieśni Jana Kochanowskiego, bajki Ignacego Krasickiego, Dziady cz. II i Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, Zemsta Aleksandra Fredry, Balladyna Juliusza Słowackiego.
Na egzamin w wersji rozszerzonej należy znać wszystkie lektury z zakresu podstawowego, a ponadto:
- Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty);
- Platon, Państwo (fragmenty);
- Arystofanes, Chmury;
- Wergiliusz, Eneida (fragmenty);
- św. Augustyn, Wyznania (fragmenty);
- św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty);
- François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty);
- Michel de Montaigne, Próby (fragmenty);
- Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki);
- William Szekspir, Hamlet;
- Juliusz Słowacki, Lilla Weneda;
- realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary);
- Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa;
- Franz Kafka, Proces (fragmenty);
- Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata;
- Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy;
- Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe;
- Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa;
- Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie;
- Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku;
- Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania;
- wybrane eseje następujących autorów: Jerzego Stempowskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta, Zygmunta Kubiaka, Jarosława Marka Rymkiewicza (co najmniej po jednym utworze).
Ponadto uczeń powinien znać lektury uzupełniające i dodatkowe, jednak w przeciwieństwie do powyższych znajomość treści konkretnych dzieł nie będzie wymagana, choć oczywiście może okazać się przydatna w pisaniu własnego wypracowania.
Jeśli chodzi o wiedzę o języku i komunikację językową, abiturient powinien potrafić napisać zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym wypracowanie o charakterze argumentacyjnym. Schemat budowy polecenia jest stały, natomiast proponowane tematy różnią się poziomem trudności w zależności od poziomu. Uczeń ma zawsze obowiązek odwołać się do dwóch utworów literackich oraz dwóch kontekstów. Na egzaminie obowiązkowym pojawia się ponadto zawsze polecenie wymagające napisania notatki syntetyzującej z dwóch załączonych tekstów. Abiturient powinien również posiadać podstawową wiedzę z zakresu szeroko rozumianej gramatyki – fonetyki, fleksji, słowotwórstwa, składni i stylistyki. Udzielane odpowiedzi muszą być w pełni komunikatywne i jednoznaczne.
Ze względu na egzamin ustny konieczne jest także nabycie umiejętności swobodnego wyrażania własnych myśli, jak również wypowiadania się na temat treści załączonych do zestawu egzaminacyjnego oraz innych, przytoczonych z własnych doświadczeń czytelniczych tekstów kultury. Uczeń powinien też potrafić wchodzić w dialog z komisją i odpowiadać na zadawane mu pytania.
Na co szczególnie uważać?
Zwróć uwagę na to, czy na pewno przerobiłeś wszystkie lektury obowiązkowe z gwiazdką. Choć nauczyciele nigdy ich nie pomijają na lekcjach, to jednak nie zawsze wystarcza im czasu na ich gruntowne omówienie. Możesz dowiedzieć się wszystkich niezbędnych informacji o nich decydując się na przygotowanie do matury z języka polskiego z IwK.
Warto również znać przynajmniej kilkanaście innych utworów. Koniecznie na tyle zróżnicowanych, abyś w razie potrzeby mógł za ich pomocą odwołać się do różnych motywów literackich, np. patriotyzmu, śmierci, domu czy wojny. Zarówno w przyswojeniu lektur z gwiazdką, jak i również poznaniu innych utworów i uporządkowaniu ich według porządku toposów literackich znakomicie wesprze Cię kurs Indeksu w Kieszeni. Z nami przygotowanie do matury z języka polskiego stanie się znacznie prostsze.
Kluczową kompetencją jest, jak się zdaje, pisanie wypracowań, pięta achillesowa wielu uczniów szkół średnich. Często wynika to z niewielkiej ilości ćwiczeń w tym zakresie. Nauczyciele, przeciążeni liczbą swych obowiązków, zadają uczniom zbyt mało form wypowiedzi pisemnej, aby mogli oni w ten sposób udoskonalić swój sposób pisania. W Indeksie w Kieszeni będziesz miał możliwość pisania licznych prac w stylu maturalnym, które będą poddawane wnikliwej ocenie i opatrywane komentarzem. Możesz również liczyć na profesjonalne wprowadzenie teoretyczne i liczne porady.
Znacznie lepiej, choć nie zawsze idealnie, abiturienci radzą sobie na ogół z czytaniem ze zrozumieniem. I tutaj jednak potwierdza się prawdziwość przysłowia, że to praktyka czyni mistrza – a tej w szkole często brakuje. Dlatego też oferujemy zadania zaliczeniowe w typie egzaminacyjnym przy okazji każdego modułu, jak również możliwość skorzystania z wewnętrznych egzaminów próbnych.
Jeżeli nadasz masz wątpliwości, zapraszamy do kontaktu! Zapewniamy jednak, że warto nas wybrać, ponieważ w ten sposób gwarantujesz sobie w pełni profesjonalne przygotowanie do egzaminu maturalnego z języka polskiego.