Jak przygotować się do matury z historii?
Za moment przeczytasz artykuł przygotowany przez jednego z Prowadzących Indeksu w Kieszeni. Stanowi on drobny wycinek kompleksowego kursu, w skład którego wchodzą prezentacje multimedialne, skrypty, zestawy zadań, czy testy kontrolne, dzięki którym Twoja nauka stanie się nie tylko skuteczniejsza, ale również przyjemniejsza. Po lekturze tego krótkiego opracowania zapraszamy Cię do zajrzenia na podstronę, na której szczegółowo opisujemy sposób, w jaki możemy Ci pomóc osiągnąć Twoje edukacyjne cele!
Źródło: pl.freepik.com
W 1878 r. w czasie obrad kongresu berlińskiego zapadła decyzja mocarstw o powołaniu do życia państwa bułgarskiego. Był to wielki sukces dla Bułgarów, tkwiących od czasów średniowiecza pod władztwem Osmanów.
Postanowienia berlińskie były jednak dalekie od marzeń lokalnych nacjonalistów; formalnie państwo nadal pozostawało pod zwierzchnictwem sułtana, uzyskawszy szeroki zakres autonomii z władcą obieranym przez zgromadzenie narodowe. Równie bolesne okazały się korekty granic. Pierwotnie, na mocy zawartego trzy lata wcześniej rozejmu w San Stefano, Bułgaria miała otrzymać lwią część ziem historycznych i etnicznie bułgarskich, o które zabiegali jej przedstawiciele.
Jednak w Europie, którą cechowały wielopoziomowe konflikty interesów między potęgami, powstanie tak silnej Bułgarii było nieakceptowalne, ponieważ powodowało nieproporcjonalny wzrost potęgi Rosji, tradycyjnej protektorki prawosławnych ludów słowiańskich w walce o niepodległość. W rezultacie większość ziem uznanych po San Stefano za bułgarskie, pozostała faktycznie poza autonomicznym księstwem będąc nadal zwykłymi prowincjami sułtana.
Niepodległość w Europie – autonomia Bułgarii
Los nie tylko Bułgarów, ale także pozostałych ludów walczących o niepodległość w Europie pozostawał w dużej mierze zależny od bieżącego stanu przepychanek między mocarstwami. To one de facto decydowały o powstaniu państwa, jego granicach i wreszcie samej osobie władcy. Tak było w Grecji, której monarchami zostali Otton Wittelsbach i Jerzy Glücksborg (kolejno potomkowie rodów królewskich Bawarii i Danii), czy Rumunii, która wydłużyła długą listę państw, na tronie których zasiadali Habsburgowie. Pierwszym księciem autonomicznego księstwa został Aleksander Battenberg, bratanek cara Rosji Aleksandra II. Petersburg, przez cały XIX wiek prący do wzmacniania swojej potęgi na Bałkanach, oczekiwał swobodnego sterowania prowincją, a samego księcia postrzegał jako konieczny element maskarady.
Battenberg, pomimo braku osobistych związków z Bułgarią, okazał się prawdziwym mężem stanu. Początkowo rozsądnie poddawał się woli potężnego protektora. Nowopowstałe państwo musiało zbudować od zera administrację, siły zbrojne, a sam książę potrzebował zdobyć zaufanie poddanych i zakotwiczyć w lokalnych układach władzy. Wraz z krzepnięciem struktur, Bułgaria stawała się coraz bardziej asertywna w relacjach z Rosją.
Na mocy wzmiankowanych postanowień berlińskich kraj został podzielony na dwie zasadnicze części – Księstwo Bułgarii oraz tzw. Rumelię Wschodnią. W 1885 r. bułgarscy oficerowie wchodzący w skład sił zbrojnych prowincji przeprowadzili udany zamach stanu i, przy wyraźnym wsparciu Sofii, dokonali zjednoczenia z macierzą. Na kontynencie zawrzało – samodzielna polityka małego bałkańskiego państwa budziła niechęć wielkich potęg. Proces zjednoczenia, zwłaszcza w późniejszej fazie wyraźnie koordynowany przez Battenberga, rozwścieczył Rosjan. Oczekiwali spokoju w regionie, a ewentualne zmiany miałyby być określane w gabinetach carskiego ministerstwa spraw zewnętrznych. Petersburg uznał, że Battenberg stał się zupełnie niezależny i musi zostać usunięty.
Rosjanie utrzymywali w kraju na wszelkich poziomach administracji i armii bułgarskiej podległą sobie siatkę opłacanych agentów, którzy na rozkaz rozpoczęli krecią robotę mająca na celu obalenie księcia. 20 sierpnia grupa sabotażystów wkroczyła do pałacu książęcego i w gangsterskim stylu przystawiając monarsze rewolwer do skroni, zażądało podpisania aktu abdykacji. Rad nierad, Aleksander parafował dodając bezradne ,,Boże, chroń Bułgarię”.
Autonomia Bułgarii – boska pomoc
Prośba o boską interwencję okazała się chyba skuteczna – Bułgaria wyszła obronną ręka z kryzysu, czego nie można powiedzieć o samym Battenbergu. Sterroryzowanego, w samym szlafroku i kapciach, wyprowadzono go z domostwa i wywieziono w siną dal. Odziany w niekompletną garderobę odnalazł się dopiero w austriackich Podwołoczyskach. Stamtąd ruszył do Lwowa, gdzie został politycznym wydarzeniem sezonu. Lwów – stolica Galicji, cieszącej się autonomią w ramach habsburskiego imperium, tylko czekała na fetę dla antyrosyjskiego bohatera. Niestety, to przymusowe tournee było równoznaczne z definitywnym zakończeniem szans na powrót do władzy w księstwie.
Aleksandrowi udało się jeszcze powrócić do przybranej ojczyzny. Początkowa nieufność Bułgarów sprzed ośmiu lat ustąpiła teraz euforycznym manifestacjom poparcia dla księcia. Stał się on bowiem chodzącym symbolem walki o podmiotowość narodu. Battenberg miał jednak gorzką świadomość, że nawet rekordowe poparcie lokalne nic nie znaczy w obliczu zdecydowanego sprzeciwu caratu. Kierując się racją stanu, młody, zaledwie 30-letni wówczas książę, podjął decyzję o ustąpieniu z tronu. Trwanie w ustawicznym konflikcie z Rosjanami uniemożliwiałoby dokonywanie jakichkolwiek przesunięć terytorialnych w przyszłości i osamotniałoby młode państwo w regionie i Europie. Zgorzkniały Battenberg zrezygnował z podejmowania prób powrotu do władzy. Rozpoczął służbę w armii austro-węgierskiej związując się ze śpiewaczką operową Johanną Loisinger. Niestety nie dane było mu zaznać spokoju życia rodzinnego – w 1893 roku pierwszego władcę Księstwa Bułgarii złożyło zapalenie otrzewnej.
Bułgarię w następnych latach czekało uwikłanie w krwawe walki mające ustalić granice nowopowstających państw na trupie Imperium Osmańskiego. Bałkany, będące niezwykle skomplikowaną plątaniną etnosów i narodów, były skrajnie niedostosowane do ram państw narodowych. Musiało to prowadzić do długich okresów niepokoju, terroryzmu i wojen… ale to już temat na odrębny artykuł.
Podsumowanie – skuteczne przygotowanie do matury z historii
To już koniec tego artykułu. Zachęcamy Cię do skorzystania z kompleksowego przygotowania do matury z historii, dzięki któremu co roku dziesiątki ambitnych licealistów realizuje swoje edukacyjne cele! O szczegółach przeczytasz na dedykowanej podstronie.
Autor tekstu: Borys Sadowski