Chemia w kosmetykach: sprawdź, co zawiera Twój szampon!

Każdego dnia korzystamy z kosmetyków: myjemy włosy szamponem, szczotkujemy zęby pastą, używamy kremu czy dezodorantu. Zazwyczaj myślimy o nich po prostu jako o produktach pielęgnacyjnych, ale tak naprawdę każdy kosmetyk to mieszanka wielu różnych związków chemicznych. Ich obecność nie jest przypadkowa – każdy składnik ma swoją funkcję. Przyjrzyjmy się bliżej szamponowi, który znajdziemy niemal w każdej łazience i sprawdźmy, jak działa chemia w kosmetykach!

Najważniejsze informacje, których dowiesz się z tego artykułu:

1. Szampony zawierają zazwyczaj od kilkunastu do kilkudziesięciu składników chemicznych.
2. Podstawą każdego szamponu są substancje myjące, takie jak SLS czy SLES.
3. Bardzo ważną częścią chemii w kosmetykach, dokładniej szamponów, są również substancje pielęgnujące, konserwanty, barwniki i substancje zapachowe.

Zastosowanie chemii w kosmetyce: dlaczego szampon to nie tylko „płyn do mycia”?

Na pierwszy rzut oka szampon mógłby być prostym detergentem – wystarczyłoby, żeby mył włosy. Ale rzeczywistość jest znacznie bardziej skomplikowana. Współczesny szampon musi:

• skutecznie usuwać tłuszcz, brud i kurz,
• wytwarzać przyjemną pianę,
• łatwo się spłukiwać,
• nie podrażniać skóry głowy,
• pielęgnować włosy i chronić je przed zniszczeniem,
• pachnieć i dobrze wyglądać w butelce,
• być trwały przez wiele miesięcy.

To oznacza, że szampon zawiera kilkanaście, a czasem nawet kilkadziesiąt składników chemicznych!

Źrodło: www.pexels.com

Składniki chemiczne w kosmetykach: najważniejsze składniki szamponu

1. Substancje myjące – detergenty

To podstawa każdego szamponu. Najczęściej spotykane to SLS (ang. Sodium Lauryl Sulfate) czy SLES (ang. Sodium Laureth Sulfate). Są bardzo skuteczne w usuwaniu tłuszczu i zanieczyszczeń.

Cząsteczki detergentów mają dwie „połówki”:

• jedną, która przyciąga wodę,
• drugą, która przyciąga tłuszcz.

Dzięki temu potrafią otaczać cząsteczki brudu i sebum, tworząc tzw. micelle, które są łatwo spłukiwane wodą.

Ciekawostka: to właśnie detergenty odpowiadają za pianę. Choć piana nie myje, wielu ludzi uważa, że „im więcej piany, tym czystsze włosy”. To mit – skuteczność zależy od rodzaju i ilości detergentu, nie od liczby bąbelków.

W nowoczesnych szamponach coraz częściej spotyka się łagodniejsze detergenty (np. betainy), które są delikatniejsze dla skóry i włosów.

2. Substancje pielęgnujące

Samo mycie to za mało – włosy łatwo się elektryzują, mogą być matowe i trudne do rozczesania. Dlatego producenci dodają składniki, które mają poprawić ich wygląd i kondycję:

• Silikony – otaczają włosy cienką warstwą, wygładzają je i nadają połysk.
• Gliceryna – nawilża, zatrzymuje wodę we włosach i skórze głowy.
• Pantenol (prowitamina B5) – działa kojąco, wzmacnia włosy i nadaje im miękkość.
• Białka i aminokwasy – np. keratyna, która wbudowuje się w strukturę włosa.

Ciekawostka: niektóre osoby nie lubią silikonów, bo mogą obciążać włosy. Dlatego istnieją szampony „bezsilikonowe”.

Źrodło: www.pexels.com

3. Konserwanty

Ponieważ szampon to środowisko wodne, bez konserwantów stałby się doskonałą pożywką dla bakterii i grzybów. Konserwanty chronią kosmetyk i nas samych przed niebezpiecznymi drobnoustrojami.

Najczęściej stosowane to:

• Parabeny – skuteczne, choć wokół nich narosło wiele mitów.
• Kwas benzoesowy i jego sole – stosowane również w żywności.
• Alkohol benzylowy – działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.

4. Barwniki i substancje zapachowe

Kosmetyk ma nie tylko działać, ale też sprawiać przyjemność w użyciu. Dlatego dodaje się barwniki i substancje zapachowe. To one sprawiają, że szampon pachnie owocami czy ziołami.

Czasami zapach pełni też funkcję praktyczną – maskuje intensywny aromat innych składników.

Chemia w kosmetykach – przyjaciel czy wróg?

Słowo „chemia” w kosmetykach często budzi niepokój. Warto jednak pamiętać, że chemia to nauka o substancjach – i dotyczy wszystkiego, co nas otacza. Woda, witaminy, białka czy oleje roślinne też są związkami chemicznymi.

Oczywiście niektóre składniki mogą podrażniać lub uczulać, dlatego osoby z wrażliwą skórą powinny wybierać kosmetyki hipoalergiczne. Ale bez „chemii” nie mielibyśmy szamponów, mydeł, kremów, pasty do zębów ani wielu innych produktów, które codziennie ułatwiają nam życie.

Interesujesz się chemią i chcesz kompleksowo przygotować się do zbliżających się egzaminów i konkursów? Sprawdź naszą ofertę:

• kursów do matury z chemii;
• kursów do Olimpiady Chemicznej;
• kursów do Olimpiady Wiedzy Chemicznej dla Szkół Podstawowych.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Jaka chemia jest w kosmetykach?

Kosmetyki, w tym szampony, to mieszanka wielu związków chemicznych – od substancji myjących (np. SLS, SLES, betainy), przez składniki pielęgnujące (silikony, gliceryna, pantenol, białka), aż po konserwanty, barwniki i substancje zapachowe. Każdy składnik pełni określoną funkcję – myje, pielęgnuje, chroni przed bakteriami albo nadaje kosmetykowi zapach i kolor.

Jakie składniki zawiera każdy szampon?

Podstawą każdego szamponu są detergenty, czyli substancje myjące, które usuwają brud i tłuszcz. Oprócz tego niemal zawsze znajdziemy w nim składniki pielęgnujące (np. glicerynę, pantenol, białka), konserwanty chroniące przed bakteriami i grzybami, a także barwniki i substancje zapachowe, które poprawiają wygląd i zapach kosmetyku.