26.08.2021 Stereotyp sejmu Rzeczpospolitej – nie popełniaj tych błędów na Olimpiadzie Historycznej!
Źródło: www.freepik.com
Wprowadzenie – ciekawostki historyczne przydatne na Olimpiadzie!
Za moment przeczytasz artykuł poświęcony stereotypom narosłym wokół sejmów Rzeczypospolitej. Opracowanie to jest jedną z wielu pomocy naukowych, takich jak testy, skrypty, prezentacje, wchodzących w skład kompleksowego przygotowania do Olimpiady Historycznej. Po lekturze tego krótkiego eseju zachęcamy do zajrzenia na podstronę, w której szczegółowo opisujemy sposób, w jaki możemy Ci pomóc dostać się do finału!
Jak często kojarzymy stereotyp sejmu Rzeczpospolitej z anarchią, bezhołowiem, małostkowymi konfliktami, czczą gadaniną i brakiem porządku? Czy z uniwersalnych zjawisk nie uczyniliśmy polskiej specjalności, tylko dlatego, że wiemy, jak I Rzeczpospolita skończyła? Wiele państw przechodziło przez wewnętrzne perturbacje i w licznych zgromadzeniach stanowych obrady nie przebiegały wcale wzorowo.
Stereotyp sejsmu – anegdota z Anglii
Jako dobra ilustracja posłuży tu fragment dziennika Samuela Pepysa, opisującego obrady angielskiego parlamentu.
„27 października 1666 r. w Izbie Lordów panowie pokłócili się ze sobą. Książę Buckingham powiedział Lordowi Kanclerzowi, który jest przeciw ustawie o zakazie przywozu bydła z Irlandii, że ktokolwiek jest przeciw tej ustawie, służy interesom irlandzkim albo irlandzkiemu rozumieniu rzeczy, co jest właściwie to samo, co być kpem [pizdą – M.K.]. W Kanclerzu krew zawrzała, a Buckingham obraził przy okazji Lorda Ossory, który go wyzwał na pojedynek. Ten zasię Buckingham odwołał się do Izby i rzecz ma być w poniedziałek sądzona.
[19 grudnia 1666 r. – M.K.] w czasie narady wspólnej obu izb, dotyczącej kampanii kanaryjskiej, książę Buckingham w nieokrzesany sposób przyparł siadając markiza Dorchestera, a ów pomknął mu się łokciem. Na to książę Buckingham spytał go, czy mu niewygodnie; Dorchester na to, że tak i że książę nie śmiałby go tak przysiąść, gdyby się znajdowali gdzie bądź indziej; Buckingham na to, że owszem, śmiałby, i że jest lepszy od niego; Dorchester rzekł mu wtedy, że łże. Na to Buckingham zrzucił mu kapelusz, schwycił go za perukę, zerwał ją i cisnął precz, i wzięli się za bary. Drudzy wdali się między nich i rozdzielili ich”.
Stereotypy i finalizm – przydatne refleksje podczas nauki do Olimpiady Historycznej
Autor syntezy nowożytnej historii Polski i znawca czasów saskich oraz XVII-wiecznej Anglii, Mariusz Markiewicz, za którym cytuję powyższy fragment, zwrócił uwagę, jak często przy ocenie danych zjawisk ogromną rolę odgrywają stereotypy. Na przykład w XVIII w. Anglia cieszyła się dobrą prasą, natomiast Rzeczpospolita fatalną. Publicystykę historyczną należy przecież jednak poddać odpowiedniej krytyce. Trzeba o tym pamiętać, gdy zechcemy pójść kuszącym tropem porównania „parlamentaryzmu” polskiego i angielskiego.
Często takie porównania narzucają się same przez poczucie, że ustroje obu krajów były podobne – jednak jeden odniósł sukces, a drugi porażkę. Niemniej zwróćmy uwagę, w jakim stopniu nasza ocena jest wypaczona przez finalizm – ustrój Wielkiej Brytanii wyewoluował w XIX w. w nowoczesny parlamentaryzm, natomiast Rzeczpospolita wówczas nie istniała. Stąd, jak zauważył Janusz Tazbir, zrzucono odpowiedzialność za ten fakt na czynniki wewnętrzne, bo po prostu można było to zrobić.
Odwołam się znów do Markiewicza, który przytacza pogląd angielskiego historyka Conrada Russela twierdzącego, iż gdyby Jakub II wygrał w 1688 r., wszyscy historycy pokazywaliby narastający kryzys oraz nieuchronność upadku parlamentu jako średniowiecznej instytucji. Skoro jednak stało się inaczej, wigowska historiografia powołała do życia dogmat o sukcesywnie i stale wzrastającej roli parlamentu i poszerzaniu zakresu wolności.
Nie oceniajmy na podstawie wyjątków, jak czyni Norman Davies patrzący na sejmikowanie przez pryzmat burdy w Proszowicach w 1585 r. Lepiej stosować podejście takie jak Edward Opaliński, który obliczył, że w latach 1587-1652 incydenty zanotowano tylko na 1,2% sejmików przedsejmowych. Krytycznie podchodźmy do utartych poglądów, zastanawiając się, z jakiej perspektywy są wypowiadane. Wreszcie pamiętajmy, aby nie oceniać zjawisk i postaw finalistycznie oraz anachronicznie, tzn. pod kątem odległych w czasie wydarzeń branych mylnie za skutki, a także z perspektywy późniejszej, o której nie mogli wiedzieć ówcześni aktorzy wydarzeń.
Stereotyp sejmu – jak skutecznie przygotowywać się do Olimpiady Historycznej?
To już koniec artykułu, w którym prowadzący kurs do Olimpiady Historycznej omówił stereotyp sejmu Rzeczypospolitej. Jeśli zaciekawiło Cię to zagadnienie oraz planujesz udział w Olimpiadzie Historycznej, to koniecznie zajrzyj na naszą zakładkę dedykowaną kompleksowemu przygotowaniu, dzięki któremu zyskasz bardzo duże szanse na zostanie finalistą lub laureatem!
Autor tekstu: Mateusz Kozielewicz
Grupa odnośnie Przygotowań do Olimpiady Historycznej
Chcesz być ze wszystkim na bieżąco? Dołącz do grupy na Facebooku!
