W 2025 roku maturzyści przystąpią do matury z chemii, której struktura i zakres uległy istotnym zmianom, zgodnie z nową podstawą programową z 28 czerwca 2024 roku. Dokument ten precyzuje wymagania, które muszą zostać uwzględnione w edukacji, w tym przygotowaniach do egzaminu maturalnego. Jednocześnie zmienia się podejście do samego egzaminu, co wiąże się z wprowadzeniem nowych zasad i obowiązków, które będą miały wpływ na wyniki matury.
Reforma w podstawie programowej do matury z chemii wprowadza redukcję treści, która ma na celu ograniczenie nadmiaru szczegółowych informacji, a jednocześnie skupić się na praktycznym i analitycznym podejściu do nauki chemii. Poniżej znajduje się rozwinięcie najważniejszych zmian w tym zakresie.
Źródło: pl.freepik.com
W ramach reformy podstawy programowej z chemii, stanowiącej zarazem wykaz treści niezbędnych na maturze, szczególny nacisk położono na rozwijanie umiejętności analitycznych uczniów, a nie tylko na pamięciowe przyswajanie faktów. Wprowadzono zmiany, które mają na celu lepsze przygotowanie maturzystów do rzeczywistych wyzwań, z jakimi mogą się spotkać w pracy zawodowej lub w codziennym życiu. Zamiast koncentrować się na szczegółowym opisie właściwości i zastosowań różnych substancji chemicznych, uczniowie muszą teraz wykazać się zdolnością do analizy, porównywania oraz wnioskowania na podstawie dostępnych informacji.
Maturzyści nie będą już zobowiązani do zapamiętywania i wyuczania na pamięć długich list właściwości i zastosowań różnych substancji chemicznych. Zamiast tego, kluczowa będzie umiejętność samodzielnego wyszukiwania informacji oraz umiejętność ich porządkowania i zestawiania. Przykładowo, uczniowie będą musieli potrafić znaleźć dane na temat właściwości substancji chemicznych, porównać je i wyciągnąć odpowiednie wnioski na temat ich potencjalnych zastosowań.
Jako przykład można podać zmianę dotyczącą tlenku krzemu (IV) (SiO2). W poprzedniej wersji podstawy programowej uczniowie byli zobowiązani do znajomości szczegółowego opisu zastosowań tego tlenku, na przykład w produkcji szkła, elektronice czy materiałach budowlanych. W nowym podejściu uczniowie nie muszą już znać szczegółów tych zastosowań, lecz mają za zadanie analizować dostępne informacje na temat tego związku, porównywać różne dane i oceniać, w jaki sposób właściwości chemiczne SiO2 wpływają na jego szerokie zastosowanie w różnych branżach.
Źródło: pl.freepik.com
Ważnym elementem nowej podstawy programowej jest umiejętność wnioskowania na podstawie zebranych danych. Zamiast koncentrować się na prostym powtarzaniu faktów, maturzyści muszą umieć wyciągać wnioski z przeprowadzonych eksperymentów chemicznych, analizować wyniki i rozumieć, jakie mają one znaczenie w kontekście większych procesów chemicznych lub technologicznych.
Reforma podstawy programowej do matury z chemii wprowadza zmiany, które mają na celu uproszczenie i uproszczenie nauczania chemii organicznej, jednocześnie skupiając się na kluczowych zagadnieniach tej dziedziny. Zmiany te mają na celu lepsze przygotowanie uczniów do analizowania i stosowania zdobytej wiedzy w praktyce, a nie tylko do jej pamięciowego przyswajania.
W nowej podstawie programowej szczególną uwagę zwrócono na bardziej szczegółowe klasyfikowanie węglowodorów, co pozwala uczniom na głębsze zrozumienie ich struktury i reaktywności. Zamiast ogólnego podziału na węglowodory nasycone i nienasycone, wprowadzono bardziej precyzyjne kategorie:
Doprecyzowanie tych kategorii wprowadza jasny podział, który pomoże uczniom lepiej zrozumieć właściwości i reaktywność różnych klas węglowodorów oraz ich znaczenie w chemii organicznej i przemysłach chemicznych.
Źródło: pl.freepik.com
Nowa podstawa programowa zrezygnowała z omawiania niektórych bardziej szczegółowych zagadnień, które dotychczas obowiązywały na maturze. Przykładem jest trimeryzacja etynu (reakcja, w której cząsteczki etynu łączą się, tworząc większe cząsteczki), która, choć interesująca, nie jest kluczowa dla zrozumienia podstaw chemii organicznej. To zagadnienie usunięto, aby uczniowie mogli skupić się na bardziej istotnych tematach.
Innym przykładem jest synteza benzenu z węgla, czyli reakcja chemiczna, która prowadzi do uzyskania benzenu. Choć tę reakcję omawiano kiedyś w ramach bardziej zaawansowanych zagadnień, obecnie nie trzeba jej znać na maturze. Uczniowie mogą teraz skupić się na zrozumieniu podstawowych reakcji chemicznych i mechanizmów, które są bardziej praktyczne i użyteczne w naukach chemicznych.
Reforma podstawy programowej maturalnej z chemii wprowadza szereg nowych wymagań, które mają na celu zwiększenie umiejętności praktycznych i analitycznych uczniów. Jednym z kluczowych obszarów, który zyskał na znaczeniu, jest chemia w kontekście biologicznym i środowiskowym. Nowe zadania wymagają od maturzystów nie tylko wiedzy teoretycznej, ale także umiejętności praktycznych, które są niezbędne w codziennym życiu oraz w naukach o środowisku.
W ramach nowych wymagań uczniowie mają za zadanie wyszukiwanie, porządkowanie i porównywanie informacji o białkach, w tym o ich budowie, właściwościach fizycznych oraz znaczeniu w organizmach żywych. Wśród kluczowych zagadnień znalazła się analiza procesu denaturacji białek, szczególnie w kontekście wpływu soli metali ciężkich oraz wysokiej temperatury. Uczniowie powinni rozumieć, w jaki sposób różne czynniki wpływają na struktury białek oraz potrafić wskazać przyczyny zjawiska wysalania białek, które jest istotnym procesem w biologii i biochemii.
Wymagania te wprowadzają także konieczność zrozumienia struktury białek na poziomie drugorzędowej (α-helisa, β-harmonijki) oraz trzeciorzędowej (wiązania jonowe, mostki disiarczkowe, oddziaływania van der Waalsa), co jest niezbędne do wyjaśnienia ich funkcji biologicznych i zastosowań w medycynie oraz biotechnologii. W ramach maturalnego przygotowania uczniowie będą również projektować i przeprowadzać doświadczenia chemiczne, takie jak reakcja biuretowa, umożliwiająca identyfikację białek.
Nowa podstawa programowa stawia duży nacisk na zrozumienie roli chemii w kontekście zdrowia i środowiska. Wymagania dotyczące substancji chemicznych obejmują analizę ich właściwości leczniczych oraz toksycznych, w takich przypadkach jak nikotyna, etanol czy popularne leki, np. kwas acetylosalicylowy. Uczniowie mają za zadanie wyszukiwać, porządkować i porównywać informacje dotyczące rozpuszczalności w wodzie, dawki oraz sposobu przenikania substancji do organizmu.
Dodatkowo, szczególną uwagę zwrócono na działanie składników popularnych leków oraz produktów spożywczych, takich jak kawa, herbata, czy napoje typu cola, w aspekcie ich wpływu na organizm. Tego typu wymagania pozwalają uczniom na połączenie wiedzy chemicznej z codziennym życiem, dzięki czemu nauka staje się bardziej praktyczna i użyteczna.
Ostatnia zmiana w podstawie programowej dotyczy ochrony środowiska, gdzie uczniowie mają obowiązek rozumienia wpływu działalności człowieka na naturalne zasoby. W szczególności uczniowie będą analizować sorpcyjne właściwości gleby w kontekście upraw roślin oraz ochrony środowiska. Konieczne jest również posiadanie umiejętności badania kwasowości gleby i właściwości sorpcyjnych gleby, co ma istotne znaczenie w kontekście rolnictwa i ochrony środowiska.
Nowością w tej dziedzinie jest także analiza różnych rodzajów zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby, w tym metali ciężkich, węglowodorów czy pyłów. Uczniowie powinni znać ich źródła oraz wpływ na zdrowie ludzi i stan ekosystemów. Kolejnym ważnym zadaniem będzie poszukiwanie i proponowanie rozwiązań w zakresie ochrony środowiska, takich jak technologie zrównoważonego rozwoju i zasady zielonej chemii, które mają na celu redukcję negatywnego wpływu przemysłu na planetę.
Źródło: pl.freepik.com
Zmiany te pokazują, jak nowoczesna matura z chemii stawia na interdyscyplinarne podejście, łącząc wiedzę chemiczną z umiejętnościami praktycznymi i ekologicznymi, co pozwala uwrażliwić i lepiej przygotować uczniów na wyzwania współczesnego świata.
Chcesz osiągnąć dobre wyniki na maturze? Zajrzyj na podstronę dedykowaną przygotowaniu do egzaminu z chemii z Indeksem w Kieszeni! Oferujemy trzy formy nauki – od kursów grupowych stacjonarnych, przez webinary, aż po indywidualne kursy e-learningowe, które możesz realizować w swoim tempie. Niezależnie od wybranej formy, znajdziesz wsparcie dopasowane do swoich potrzeb.
Strona przygotowana przez Zyskowni.pl