Krzywa Laffera – model, którego znajomość jest niezbędna dla każdego, kto chce osiągnąć wysoki wynik w Olimpiadzie Wiedzy Ekonomicznej. Właśnie temu zagadnieniu poświęciliśmy poniższy artykuł. Znajdziesz w nim wszystko to, co musisz wiedzieć!
Najważniejsze informacje, których dowiesz się z tego wpisu:
Chcesz zgłębić inne tajniki ekonomii? Sprawdź, na czym polega I i II prawo Gossena
Model pokazuje, że:
Aby dobrze zrozumieć krzywą Laffera, warto poznać jej kontekst historyczny. Powstała w latach 70., w okresie kryzysów gospodarczych i narastającej krytyki keynesowskiego modelu aktywnej polityki państwa. Dotychczas dominowało przekonanie, że większe wydatki publiczne i wyższe podatki pozwolą sfinansować rozwój gospodarki.
W 1974 roku amerykański ekonomista Arthur Laffer zaproponował inny punkt widzenia. Ujął go w prostym wykresie: przy zerowej stawce podatku państwo nie ma dochodów, ale przy 100% podatku również, bo nikt nie będzie pracował. Między tymi skrajnościami znajduje się optymalna stawka (t*), która maksymalizuje wpływy do budżetu.
Krzywa Laffera stała się symbolem odejścia od bezwarunkowego podnoszenia podatków i argumentem w debacie o roli państwa w gospodarce.
Źródło: pixabay.com
Najczęściej zakłada się, że krzywa Laffera przyjmuje kształt odwróconej litery U. Innymi słowy, przypomina funkcję kwadratową o ujemnym współczynniku kierunkowym. Przedstawia się ją w układzie kartezjańskim:
Możemy zobaczyć ją na poniższej grafice.
Proces analizy tej zależności zaczyna się w punkcie (0,0) – przy zerowej stopie opodatkowania wpływy budżetowe również wynoszą 0. Wraz ze wzrostem stawek podatkowych dochody rosną, choć coraz wolniej. Matematycznie: pierwsza pochodna T po t jest dodatnia, a druga ujemna.
Na kształt krzywej Laffera wpływa kilka mechanizmów:
Wraz z rosnącą stopą podatkową każdy z tych czynników się nasila. Krzywa „wypłaszcza się”, aż do punktu maksymalnych dochodów, po którym wpływy zaczynają spadać. Przy 100% podatku aktywność gospodarcza zanika całkowicie.
Najważniejszy wniosek: dwie różne stawki podatkowe mogą generować ten sam poziom dochodów budżetu. Według Laffera wiele rozwiniętych gospodarek stosowało zbyt wysokie stopy, przekraczające poziom t*. To oznacza, że obniżenie podatków mogłoby paradoksalnie nie zmniejszyć, a nawet ustabilizować wpływy państwa.
Źródło: pixabay.com
Lata 80. to czas, gdy polityka gospodarcza w USA zaczęła mocniej akcentować stronę podażową. Prezydent Ronald Reagan wprowadził reformy mające ułatwić prowadzenie działalności i ograniczyć nadmierną ingerencję państwa. Kluczowym elementem była znacząca obniżka najwyższych stawek podatku dochodowego – z 70% do 50% w 1981 roku, a następnie do 28% w 1986 roku.
Wbrew obawom, wpływy do budżetu nie spadły. Wręcz przeciwnie – wzrosły z 517 mld dolarów w 1980 r. do 770 mld w 1986 r., osiągając 911 mld w 1988 r. Przykład ten stał się jednym z najczęściej przywoływanych dowodów na działanie mechanizmów opisanych przez krzywą Laffera.
Podobne analizy stosowano także w Polsce. Fundacja Republikańska w opracowaniu „Polityka podatkowa państwa wobec branży tytoniowej oraz jej konsekwencje ekonomiczne i społeczne” badała, jak zmiany akcyzy na wyroby tytoniowe wpływały na dochody budżetu i wielkość szarej strefy. To dobry przykład, że prawo Laffera ma zastosowanie nie tylko w teorii, ale i w realnej polityce podatkowej.
Pierwsza krzywa Laffera została narysowana w restauracji w Waszyngtonie przez autora tej teorii. Miało to miejsce w trakcie rozmowy z Dickiem Cheneym, będącym wtedy zastępcą szefa sztabu Białego Domu.
Krzywa Laffera to jedna z najbardziej obrazowych koncepcji w ekonomii, pokazująca, że między stawką podatkową a dochodami budżetu istnieje punkt równowagi. Dzięki niej łatwiej zrozumieć, dlaczego zbyt wysokie podatki mogą prowadzić do spadku wpływów, a odpowiednio dobrane – sprzyjać rozwojowi gospodarczemu. Poznanie tej teorii to nie tylko element nauki do Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej, ale także praktyczne narzędzie do analizy polityki fiskalnej i procesów zachodzących w makroekonomii.
Zastanawiasz się, jak przygotować się do Olimpiady Ekonomicznej? Zapisz się na nasze kompleksowe kursy w Indeksie w Kieszeni!
To wykres w kształcie odwróconej paraboli, pokazujący zależność między stawką podatku a dochodami państwa.
To twierdzenie, że istnieje optymalny poziom opodatkowania (t*), przy którym wpływy budżetowe są najwyższe.
To model teoretyczny. Jego zastosowanie zależy od rodzaju podatków i gospodarki.
Paradoks Laffera przedstawia zależność między wysokością podatków a dochodami budżetu państwa. Wskazuje on, że początkowe podwyższanie stawek podatkowych prowadzi do wzrostu wpływów, jednak po przekroczeniu pewnego optymalnego poziomu (tzw. punktu t) dalsze zwiększanie podatków może przynieść efekt odwrotny – zmniejszenie dochodów. Wynika to z faktu, że zbyt wysokie podatki zniechęcają do pracy, inwestowania i prowadzenia firm, a także sprzyjają unikaniu opodatkowania i przeniesieniu działalności do szarej strefy.
Wnioski z perspektywy makroekonomicznej:
Strona przygotowana przez Zyskowni.pl